ภิกษุทั้งหลายพากันเพ่งโทษ ติเตียนโพนทะนาว่า ไฉนท่านพระมหา
โมคคัลลานะจึงกล่าวอย่างนี้ว่า ดูก่อนอาวุโส แม่น้ำตโปทานี้ไหลมาแต่ห้วงใด
ห้วงนั้นมีน้ำใส เย็น จืดสนิท สะอาดสะอ้าน มีท่าเรียบราบ น่ารื่นรมย์ มี
ปลา และเต่ามาก อนึ่ง ดอกบัว ประมาณเท่ากงเกวียนแย้มบานอยู่ แต่ถึงอย่าง
นั้น แม่น้ำตโปทาน ก็เดือดพล่านไหลไปอยู่ ท่านพระมหาโมคคัลลานะกล่าว
อวดอุตริมนุสธรรม แล้วกราบทูลเรื่องนั้น แด่พระ ผู้มีพระภาคเจ้า ๆ ตรัสว่า
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม่น้ำตโปทานี้ไหลมาแต่ห้วงใด ห้วงนั้นมีน้ำใส เย็น จืด
สนิท สะอาด สะอ้าน มีท่าเรียบราบ น่ารื่นรมย์ มีปลาและเต่ามาก อนึ่ง
ดอกบัวประมาณเท่ากงเกวียนแย้มบานอยู่ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แต่แม่น้ำตโปทา
นี้ ไหลผ่านมาในระหว่างมหานรกสองขุม เพราะฉะนั้น แม่น้ำตโปทานี้จึง
เดือดพล่านไหลไปอยู่ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย โมคคัลลานะพูดจริง โมคคัลลานะ
ไม่ต้องอาบัติ.

เรื่องรบ ณ พระนครราชคฤห์

[297] ก็โดยสมัยนั้นแล พระเจ้าพิมพิสารจอมเสนามาคธราช ทำ
สงคราม พ่ายแพ้พวกเจ้าลิจฉวี ต่อมาภายหลัง ท้าวเธอทรงระดมพลยกไปรบ
พวกเจ้าลิจฉวีได้ชัยชนะ และตีกลองนันทิเภรีประกาศในสงครามว่า พระราชา
ทรงชนะพวกเจ้าลิจฉวีแล้ว ครั้งนั้น ท่านพระมหาโมคคัลลานะพูดกะภิกษุทั้ง
หลายว่า อาวุโสทั้งหลาย พระราชาทรงปราชัยพวกเจ้าลิจฉวีแล้ว แต่เขาตี
กลองนันทิเภรี ประกาศในสงความว่า พระราชาทรงได้ชัยชนะพวกเจ้าลิจฉวี
แล้ว.

ภิกษุทั้งหลายพากัน เพ่งโทษ ติเตียน โพนทะนาว่า ไฉนท่านพระ
มหาโมคคัลลานะจึงกล่าวอย่างนี้ว่า อาวุโสทั้งหลาย พระราชาทรงปราชัยพวก
ลิจฉวีแล้ว แต่เขาตีกลองนันทิเภรีประกาศในสงครามว่า พระราชาทรงได้ชัย
ชนะพวกเจ้าลิจฉวีแล้ว ท่านพระมหาโมคคัลลลานะกล่าวอวดอุตริมนุสธรรรม
แล้วกราบทูลเรื่องนั้นแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า ๆ ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ครั้งแรกพระราชาทรงปราชัยพวกเจ้าลิจฉวี ต่อมาภายหลังท้าวเธอทรงระดมพล
ยกไปรบพวกเจ้าลิจฉวีได้ชัยชนะ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย โมคคัลลานะพูดจริง
โมคคัลลานะ ไม่ต้องอาบัติ.

เรื่องช้างลงน้ำ

[ 298 ] ครั้งนั้น ท่านพระมหาโมคคัลลานะ เรียกภิกษุทั้งหลายมา
กล่าวว่า ดูก่อนอาวุโสทั้งหลาย เราเข้าอาเนญชสมาธิใกล้ฝั่งแม่น้ำสัปปินิกา ณ
ตำบลนี้ ได้ยินเสียงโขลงช้างลงน้ำ เวลาขึ้นจากน้ำ เปล่งเสียงดังดุจ นกกระเรียน.
ภิกษุทั้งหลายพากัน เพ่งโทษ ติเตียน โพนทะนาว่า ไฉนท่านพระ
มหาโมคคัลลานะจึงกล่าวอย่างนี้ว่า ดูก่อนอาวุโสทั้งหลาย เราเข้าอาเนญชสมาธิ
ใกล้ฝั่งแม่น้ำสัปปินิกา ณ ตำบลนี้ ได้ยินเสียงโขลงช้างลงน้ำ เวลาขึ้นจากน้ำ
เปล่งเสียงดังดุจนกกระเรียน ท่านพระมหาโมคคัลลานะ กล่าวอวดอุตริมนุส-
ธรรม แล้วกราบทูลเรื่องนั้นแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า ๆ ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้ง
หลาย สมาธินั้นมีอยู่ แต่ไม่บริสุทธิ์ โมคคัลลานะพูดจริง โมคคัลลานะ
ไม่ต้องอาบัติ.

เรื่องพระโสภิตะอรหันต์

[299] ครั้งนั้น ท่านพระโสภิตะเรียกภิกษุทั้งหลายมากล่าวว่า ดู
ก่อนอาวุโส ทั้งหลาย เราระลึกชาติได้ห้าร้อยกัลป์ ภิกษุทั้งหลายพากัน เพ่งโทษ